Voor het 25-jarig jubileum en het wereldcongres «Robots op tournee» van het laboratorium voor Kunstmatige intelligentie aan de Universiteit van Zürich (AI Lab) gisteren, zaterdag maakten robots, cyborgs, geïnteresseerden en robotica-fans van over de hele wereld een pelgrimstocht naar Zürich, midden in het industriële district, naar de gieterijhal Puls 5, om robots uit Korea te zien, Japan, de VS en Europa. Naast de presentatie van de ‘ster’-robot Roboy was er een wereldrecordpoging van een lopende robot, een robotvliegshow, een robottheater en echte filmrobots zoals C-3PO, R2-D2 Terminator en Sonny van I, Robot voor entertainment. De financiering voor Roboy kwam onder meer tot stand via crowdfunding en zoals vaste lezers van de Crypt weten heb ik gedoneerd aan het project en wilde daarom graag zien of het logo van Dravens Tales from the Crypt, oftewel mijn schedel, daadwerkelijk op de achterkant van de mensachtige Roboy werd.
Rolf Pfeifer, directeur van het Laboratorium voor Kunstmatige Intelligentie aan de Universiteit van Zürich, riep op tot het congres ‘Robots on Tour’. Hij doet al ruim 25 jaar onderzoek naar zogenaamde humanoïde robots waarvan het ontwerp en de functies zijn gebaseerd op die van de mens. Naast mensachtige robots doet hij ook onderzoek naar robots die op vissen of kwallen lijken. De beste mensachtige robots verzamelden zich op 8 en 9 maart in Zürich en onderzoekers van over de hele wereld lieten zien waarom ze machines menselijke eigenschappen willen geven. Daar is een goede reden voor. “De robots uit het verleden waren te zwaar en leken te veel op machines”, zegt Pfeifer. “We moeten ze eenvoudiger maken, dan worden ze beter. Wij willen robots zo bouwen dat ze geïntegreerd kunnen worden in de samenleving.” Daarom kopiëren robotici menselijke bewegingen, maar ook oppervlakken en zelfs gezichtsuitdrukkingen, omdat de natuur nog steeds het beste rolmodel is.
Als je robots in bijvoorbeeld de zorg wilt inzetten, mogen ze er niet uitzien als vorkheftrucks. Robots worden al ingezet als dienstverlener in huishoudens en zorg. Het inzetten van zulke onpersoonlijke, stille helpers voor routinewerk kan zinvol zijn, maar het ontbreekt hen aan compassie en menselijke warmte. Er worden pogingen ondernomen om dit tekort te compenseren met hightech opvolgers van knuffels of poppen. De zeehondenrobot Paro (Personal Robot) werd in Japan ontwikkeld voor therapeutische doeleinden en was ook te zien. De knuffelige, witte zeehond is uitgerust met sensoren die op aanraking reageren, zijn eigen naam begrijpt en zijn natuurlijke rolmodel op bedrieglijk realistische wijze imiteert. De elektronische knuffelbegeleider wordt gebruikt in Japanse bejaardentehuizen en maakt daar deel uit van de activeringstherapie.
Het robotica-onderzoek neemt toe en tegenwoordig worden robots gebouwd waar je een paar jaar geleden nooit van had durven dromen. Een blik in de toekomst laat zien hoe de interactie tussen mens en robot eruit zou kunnen zien. Robots moeten ons leven gemakkelijker maken en, naarmate de tijd verstrijkt, zoveel mogelijk op mensen lijken. Verschillende robots van over de hele wereld hebben een visum voor Zürich gekregen, waaronder Affeto uit Osaka en Kenshiro uit Tokio in Japan, Kibo, Silbot, Kist en Mero uit Zuid-Korea en Ranger uit de VS die hun vaardigheden demonstreerden. Naar mijn mening ontbraken Asimo van Honda en Aibo van Sony, maar ze konden zeker niet alle vertegenwoordigers van de divisie in Zürich laten zien. De Robo Soccers zorgden voor groot vermaak op het voetbalveld, quadrocopters zorgden voor een fascinerende vliegshow en een robottheater zorgde voor cultureel vermaak voor de gasten.
Maar wat kunnen deze intelligente machines doen? En hoe gaan we om met deze machines? Machines zijn lange tijd superieur geweest aan schakers. Gespecialiseerde machines en robots zijn op bepaalde gebieden al superieur aan mensen en dit vakgebied zal zich in de toekomst nog verder uitbreiden. Intelligentie is een van de meest gewaardeerde waarden in onze samenleving. Om deze reden wekken intelligente robots ook angst op omdat ze doen denken aan science fiction, Hollywood en Terminator. Intelligente machines hebben al veel taken van de mens overgenomen: ze rekenen, stofzuigen of lassen motoren aan elkaar. Ze zijn in veel opzichten superieur aan ons omdat ze sneller, betrouwbaarder en goedkoper zijn. Daar hebben we geen last van zolang het om individuele activiteiten en specialisten gaat, maar hoe menselijker de machines zijn, hoe meer ze ons zorgen baren. Met het evenement probeerde het AI Lab deze ontwikkelingen op een onderhoudende en innovatieve manier aan te pakken en kunstmatige intelligentie met een breed publiek te bespreken.
Met Roboy hebben we gekozen voor een Android die als ambassadeur en pionier dient voor een nieuwe generatie robots die in de toekomst onze leefruimte met ons zullen delen en nuttige taken zullen uitvoeren. Roboy is een onderzoeksplatform waar mensen kunnen leren hoe ze intelligente systemen kunnen bouwen. Met een schattige robot als Roboy proberen de onderzoekers enerzijds de angst van mensen weg te nemen dat ze vervangen kunnen worden door machines en anderzijds kunnen mensen aan zijn voorbeeld zien hoe ver het onderzoek momenteel is gekomen en begrijpen dat er is nog veel werk aan de winkel. Robots kunnen net zoveel als mensen.
Bij Roboy zijn 15 laboratoria en 40 ingenieurs betrokken, en media over de hele wereld hebben bericht over het ongebruikelijke project. Zaterdag werd het voor het eerst aan het publiek gepresenteerd. De anatomie van Roboy is gebaseerd op die van mensen. Het heeft kunstmatige pezen en beweegt daardoor soepeler. Hij kan praten, gezichten herkennen en heeft zijn eigen gezichtsuitdrukkingen. Roboy daarentegen kan nog niet staan of lopen. De productie van humanoïde robots stelt onderzoekers voor grote uitdagingen: snelle, zachte bewegingen of een robuuste, flexibele, zachte huid zijn zeer moeilijk na te bootsen.
Sommige tentoongestelde machinemensen bleven echter niet gespaard van het demonstratie-effect, namelijk de wet van Murphy. Er waren voetbalspelende robots die kantelden in plaats van schoppen – al waren die waarschijnlijk gebaseerd op menselijke rolmodellen, die het liefst ongecontroleerd omvallen als het om worst gaat. Er waren ook modellen die vanwege een technisch probleem volledig staken, waaruit blijkt dat nog niet alle kinderziektes zijn verholpen.
Ook het Roboy-onderzoeksproject bij het Artificial Intelligence Laboratory van de Universiteit van Zürich stond dieper in de kinderschoenen dan verwacht. Na ongeveer negen maanden bouwen wilden ze hun werk net op tijd voor de start van de “Robots on Tour” op een kleine fiets over het beursterrein sturen – maar tegenwoordig staat de machine meestal op een platform in plaats van op een zadel en maakt enkele op afstand bestuurbare handbewegingen. “We hadden extra spieren aan zijn benen moeten toevoegen. Daar hadden we simpelweg niet genoeg tijd voor”, zegt technicus Serge Weydert. Een ander groot en onopgelost probleem is de energievoorziening: de robot was tot nu toe afhankelijk van een externe stroombron. Niettemin was het erg interessant om de ontwikkeling van Roboy te volgen en zoals beloofd was het logo van de crypte, het schedeltje op Roboy's rug, zichtbaar, zoals de foto's bewijzen. Al met al was het evenement zeer geslaagd. Ondanks de lange wachttijden voor deelname aan “Robots on Tour” - het evenement was uiteraard volledig uitverkocht - was het buitengewoon interessant om te zien waartoe de huidige technologie in staat is en hoe ver het onderzoek tegenwoordig is gevorderd.